Pravilna i pravovremena dijagnoza kao i stručno praćenje pacijenata kroz terapije, čine maksimalnu verovatnoću potpunog ozdravljenja.

Rak dojke

Iako se rak dojke može javiti u bilo kojoj životnoj dobi osoba ženskog pola, verovatnoća njegovog pojavljivanja raste sa godinama starosti, da bi najvecu učestalost pokazao kod osoba starijih od četrdeset godina. Primećeno je da se rak dojke češće javlja kod žena čiji su najbliži srodnici (majka, sestra, baka) bolovali od ove bolesti, ali i da je bolest češća kod žena koje su koristile substitucionu hormonsku terapiju ili nisu radjale odnosno imale prvi porodjaj posle tridesete godine života. Pored toga, znatan broj žena obolelih od raka dojke nema nijedan faktor rizika.

Rak dojke spada u grupu malignih bolesti koje ako se otkriju u ranoj fazi bolesti mogu biti potpuno izlečene. Zbog toga je od izuzetne vežnosti preduzeti mere koje pomažu u njegovom ranom otkrivanju. Posle dvadesete godine života svaka devojka, žena treba jedanput mesečno (10.dana od menstrualnog ciklusa) da obavi samopregled dojki prema uputstvu koje se može naći u nizu popularnih brošura ili može biti obučena od strane svog izabranog lekara. Izražena asimetrija dojki, pojava čvorića, promena boje kože dojke i promena njenog reljefa, pojava sekreta iz bradavice su razlozi zbog kojih žena treba da se obrati lekaru. Iako se najčešće radi o promenama na dojkama koje za osnovu nemaju malignu bolest, lekar je taj koji treba da donese takvu procenu.

Jedanput u godinu dana žena treba da pregled dojke poveri svom lekaru, obično kada ide kod ginekologa. Posle tridesete godine života pregled dojke se može obavljati ultrazvučnom metodom, a posle četrdesete godine života momografski pregled treba obaviti jedanput na svake dve godine, uvek posle kliničkog pregleda lekara. Naravno da osobe kod kojih su dijagnosticirane razne promene na dojkama treba da imaju režim pregleda kako je savetovao lekar, kao što osobe čiji su najbliži srodnici bolovali od ove bolesti treba da imaju metodologiju pregleda definisanu od strane lekara specijaliste.

Prenešeno iz informativne brošure Ministarstva Zdravlja Srbije

Digitalna mamografija FFDM

FFDM (Full field digtal mammography) GIOTTO IMAGE 3DL mamografski digitalni sistem sa velikim detektorom 24x30cm, u okviru Damiba medical centra. Giotto digitalni mamograf umesto filma ili fosforne ploče koristi detektore slične onima u digitalnim kamerama, a koji x-zrake pretvaraju u električne signale. Električni signali se nadalje pretvaraju u digitalnu sliku u računaru namenjenom za akviziciju i analizu mamografskih slika. Ovaj način funkcionisanja omogućava znatno brži, detaljniji i efikasniji pregled pacijentkinja.

Rad sa digitalnim mamografom svodi se na četiri koraka. Prvi korak je administrativni gde se podaci mogu manualno upisati na radnu stanicu za prikaz slike ili se matični podaci pacijenta mogu povući putem mrežne konekcije za šta je potrebno minimalno vreme. Drugi korak je sama obrada slike koja je statičnog formata i ne menje se sa promenom položaja kasete. To omogućava brži rad i ostavlja više vremena za rad sa pacijentom. Slika se automatski obrađuje, pojavljuje na monitoru i sprovodi se radiološka kontrola ispravnosti slike. Nakon četiri standardne slike pretraga se završava i pacijent može biti otpušten. Dalji proces obrade slike odvija se na RWS sistemu koji koristi monitor od 21 inča i računar poslednje generacije.

Prednosti digitalne u odnosu na analognu mamografiju

Sa diagnostičkog aspekta

Digitalnom obradom slike ustanovljavaju se maligne pojave i do 30% ranije nego što je slučaj sa analognom mamografijom. Brže ustanovljavnje malignih pojava znatno povecava pozitivni ishod tretmana karcninoma dojke.

Bolja vidljivost mišićnog tkiva, bradavica i kože; Bolja vidljivost struktura sa slabijim kontrastom; Tkivo dojke izgleda kao da je manje gustine i omogućeno je da se lako razlikuju maligna tkiva od normalnih kalcifikacija.

Digitalna mamografija smanjuje dozu zračenja i omogućavajuci bolje snimanje tkiva dojke, takodje omogućava uvećanje određenih mesta na slici radi bolje analize.
Mnogo širi dinamički pojas -DYNAMIC RANGE (površina linearnog odziva bar tri puta šira od one na filmu.

Prostorna rezolucija podrazumeva sposobnost snimanja diskretnih snimaka malih objekata veoma blizu jedni drugom izmereno u ‘par linija po mm.’. (lp/mm)

COMPUTER AIDED DETECTION (CAD) – softverska podrška za radiologe koja smanjuje rizik ‘lažnih negativnih’ rezultata. Software koji na digitalnom snimku prikazuje zone sumnjivih pojava na koje treba obratiti posebnu pažnju. Često u praksi sluzi kao potvrda prvobitnog nalaza radiologa.

Sa psihološkog aspekta za pacijenta

Vreme dobijanja slike je drasticno smanjeno, pacijent ne čeka dugo na rezultate snimanja, vremena izmedju dva snimka takodje veoma smanjena, što ceo vremenski proces dijagnoze višestruko smanjuje.

Kompenzacija iznad i ispod ekspozicije – postaje veoma retko da mora da se ponovi snimanje zbog loše ekspozicije.

Vreme analize snimaka i informacije o konacnim nalazima višestruko krace. Skraćeno neprijatno vreme isčekivanja rezultata.

Sa informatičkog aspekta

Podaci snimanja u digitalnoj formi – kopije iste kako i originali, prenos i arhiviranje podataka dimenzija klasičnog PC sadrzaja za desetine, stotine pacijenata.

PACS – Picture Archiving and Communications System – Slike u elektronskom formatu i izveštaji koji se prenose digitalno preko PACS.a. Omogućava eliminaciju ručnog arhiviranja, traženja i prenosa filmskih fascikli. Univerzalni format za PACS arhiviranje i prenos je DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine). Podaci koji nisu slike, kao npr. skenirani dokumenti, zapisi , mogu se u priloziti u kasicnim PC formatima kao napr. PDF (Portable Document Format), upakovani u DICOM.

COMPUTER AIDED DETECTION (CAD) – softwerska podrška za radiologe koja smanjuje rizik ‘lažnih negativnih’ rezultata.

Digitalna mamografija sa velikim detektorom 24x30cm

Veći procenat uradjenih mamografkskih snimaka sa klasicnim 18x24cm detektorom, ne moze da obuhvati voluminozne dojke pa čak i srednje razvijene , naročito u mediolateralnoj projekciji MLO.

Nije dozvoljeno ‘odseci’ deo tkiva dojke pri dijagnostičkom snimanju, jer se ne zna sta se krije u tom delu snimka i taj deo ne prikazati mamografski je veoma rizično.

Moderna digitalna mamografija u svetu obuhvata zastupljenost 70% većeg tipa detektora 24x30cm. Zračenja su ista, ali je efekat snimanja daleko veći kod detektora većeg formata kod srednje i izraženo voluminoznih dojki.

Ultrazvučna dijagnostika

Ultrazvuk

Ultrazvuk koristi ultrazvučne talase za otkrivanje lezija i čvorića, proučava njihovu postojanost, čvrstu ili tečnu, definišući njihovu benignu, sumnjivu ili malignu prirodu. Kako se radi o zvučnim talasima veće frekvencije od 20000Hz, koje ljudsko uvo ne može da percipira, ultrazvuk je potpuno bezopasan sa biološke tačke gledišta; Ultrazvuk se temelji na pijemu reflektovanih signala koji su na početku poslati u interesnu zonu u obliku ultrazvučnih impulsa. Ultrazvučni talasi koje sonda emituje prelaze preko tela i reflektuju se u zavisnosti od različitih upijanja tkiva, deo talasa se apsorbuje od tkiva, deo reflektuje. Povratni ultrazvuk (eho) ponovo sakupljen putem sonde, pretvara se u slike na monitoru.

Ultrazvučni aparat čini pored sondi i bazna jedinica u kojoj je sadržan i kompjuter koji analizira EHO signale transformišući ih u slike, komande za regulaciju aparata, monitor na kojem se pojavljuje slika i tastatura. Uz sitem se isporučuje štampač za snimke, ako želimo da imamo snimke u hardcopy formatu, dok se svi snimci čuvaju u digitalnoj elektronskoj formi, na hard disku uređaja ili centralnom PACS sistemu klinike. Sonde se razlikuju po formi i frekvenciji pošto se njima obavljaju različite aktivnosti. One su i odašiljač i transduktor(prijemnik) eho povratnih signala.

Dijagnoza putem Utrazvuka se uveliko koristi u mnogim delovima ljudskog tela i obuhvata različite vrste pregleda ili patologija kao što su bolesti srca, ginekološki, akušerski, pedijatrijski, vaskularni, itd. .. Glavne prednosti ultrazvuka su mogućnost otkrivanja anatomije, dinamike kretanja organa i detalja protoka krvi u realnom vremenu, sve to uz potpunu neškodljivost ultrazvučne metode, relativne jednostavnosti upotrebe i velike svestranosti primene, što čine da ultrazvuk bude metoda koja je ima veoma široku primenu u gotovo svim granama medicine. Dijagnostika ultrazvukom je zapravo rutinski pregled koji se koristi kod interne medicine, kardiologije, oftalmologije, neurologije, ginekologije, akušerstva i kao osnovni pregled ili predpregled u odnosu na složenije imaging tehnike ako što su CT ili MRI.

DIJAGNOSTIČKA OBLAST

Ultrazvuk/ Ultrazvučni dopler/ UZ Kolordopler

O ČEMU SE RADI?

Ultrazvuk/ UZ dopler/ UZ Kolordopler su dijagnostičke metode, zasnovane na upotrebi ULTRAZVUKA (zvuci nečujni za ljudsko uho) koji daju slike ispitivanih organa, u slojevima. Ovi talasi se proizvode, emituju i ponovo skupljaju od strane/putem transduktora (pretvarača) sadržanog u SONDI koja se nalazeći se u ruci lekara i klizi po koži pomoću tankog sloja gela za UZ (želatin sa visokim sadržajem vode).

SVE JE TO ULTRAZVUK

Ultrazvučni dopler : efekat DOPPLER je dodatak običnom ultrazvuku koji omogućava da se bolje prouče venski i arterijski krvni sudovi zahvaljujući protoku krvi . Dopler efekat je fizička pojava gde se usled kretanja prijemnika ili predajnika dolazi do menjanja frekvencije talasa, na strani prijemnika. Ako se prijemnik i predajnik kreću jedan ka drugom, frekvencija se pomera na više (raste), a ako se prijemnik i predajnik kreću jedan od drugog, frekvencija se pomera na niže (opada). Na primer, Doppler efekat možemo primetiti na auto-putu: buka koju motor automobila pravi dok nam se približava drugačija je od one koju čujemo dok se od nas odaljava.

UZ Colordopler : dodajući efekat boje prethodnoj metodi, pomaže u dijagnostici raznih vidova protoka u prisustvu eventualnih prepreka-smetnji. Postoje u primeni različiti modeli aparata koji mogu biti samo UZ ili Ultrazvučni dopler ili UZ Kolordopler funkcije.

U DAMIBA MEDICAL na raspolaganju je uređaj visokih performansi u stanju da obavlja sve tri funkcije.

ŠTA MOŽEMO DA VIDIMO?

Dijagnoza putem ULTRAZVUKA omogućava proučavanje i pregled mišića, različitih tkiva, dojke, zglobova, organa abomena kao što su – jetra, žučne kese i žučni putevi, slezina, pankreas, bubrezi i mokraćni kanali, bešika, materica, prostata, testisi, tiroidna žlezda, pljuvačne žlezde, krvni sudovi i arterije donjih i gornjih ekstremiteta, renalne arterije, aorta, srce, itd.

Ultrazvuk dojki

Ultrazvuk je široku primenu dobio u dijagnostici oboljenja dojke, jer je neškodljiv i efikasan. Preporučuje se svim ženama da nakon 30.te godine života redovno kontrolišu dojke, što znači da je minimalno potrebno bar jednom godišnje uraditi ovaj pregled. Uz samopregled dojki i eho-pregled dojki može se na vreme otkriti eventualno postojanje patoloških promena u dojkama što pojednostavljuje i olakšava lečenje. Ovaj pregled se kod žena u fertilnom periodu radi 7 dana nakon prestanka krvarenja kod menstrualnog ciklusa.

Ultrazvuk Muskolo-skeletnog sistema

Ultrazvučni pregled štitne žlezde

Patološke promene štitne žlezde se jednostavno i efikasno otkrivaju ovom metodom. Eho-pregled štitne žlezde, uz laboratorijske nalaze hormona, kao i uz pregled endokrinologa i endokrinog hirurga predstavlja pouzdanu metodu za otkrivanje oboljenja i praćenje dejstva terapije.

Kolor dopler duplex scan

Ultrazvuk je široku primenu našao u morfološkom i funkcionalnom ispitivanju stanja krvnih sudova. Ovaj pregled omogućava prikaz strukture krvnog suda i funkcionalnih svojstva cirkulacije. Zahvaljujući velikom broju informacija koje pruža, neinvazivnosti i mogućnosti čestih kontrola, ova metoda je postala nerazdvojni deo dijagnostike cerebrovaskularnih oboljenja i oboljenja perifernih krvnih sudova i aorte. Ultrazvučnim pregledom arterija se otkriva postojanje ateromatoznih plakova i procenat suženja krvnog suda plakom. Kolor dopler metodom se meri brzina proticanja krvi kroz arterije i određuje da li je dotok u pojedina tkiva i organe dovoljan. Ovim pregledom se dijagnostikuju i druga oboljenja krvnih sudova kao što su aneurizme, tromboflebitisi i flebotromboze.

Ultrazvuk sa Color Dopplerom

Color Doppler ultrazvuk je vrhunska dijagnostička metoda koja omogućava pregled struktura, tj. svih solidnih organa (jetra, slezena, bubrezi, štitna žlezda, jajnici, limfni čvorovi, itd.). Color funkcija omogućava pregled krvnih sudova, arterija i vena kao i patoloških promene na njima (suženje, proširenje, krvni ugrušci).

Doppler funkcija omogućava merenje protoka i brzine krvi kroz krvne sudove. Ove dve funkcije omogućavaju ultrazvučni pregled organa i otkrivanja patoloških krvnih sudova koje stvaraju mnogi tumori, što omogućava ranu dijagnozu i otkrivanje zloćudnih tumora. Upravo zbog ove mogućnosti, Color Doppler ultrazvuk postao je ključna dijagnostička metoda kod otkrivanja mnogih tumora i u ranom otkrivanju karcinoma jajnika postao je metoda izbora.

Color Doppler ultrazvuk je nezamenjiva metoda za procenu morfologije i funkcije srca kao i velikih krvnih žila (aorti). Ova metoda neophodna je u praćenju stanja srca, kod povišenog krvnog pritiska, poremećaja srčanog rada, nakon infarkta srca, kao i svih zahvata na srcu. Zahvaljujući velikom broju informacija koje pruža, neinvazivnosti i mogućnosti čestih kontrola, ova metoda postala je nerazdvojni deo dijagnostike cerebrovaskularnih oboljenja i oboljenja perifernih krvnih sudova i aorte. Ultrazvučnim pregledom arterija otkriva se postojanje ateromatoznih plakova i procenat suženja krvnog suda plakom. Color doppler metodom meri se brzina proticanja krvi kroz arterije i određuje da li je dotok u pojedina tkiva i organe dovoljan. Ovim pregledom dijagnostikuju se i druga oboljenja krvnih sudova kao što su aneurizme, tromboflebitisi i flebotromboze.

Color doppler ultrazvuk potpuno je bezopasna, bezbolna i neinvazivna metoda koja se može raditi neograničeni broj puta bez ikakvih neželjenih posledica po zdravlje pacijenta. Najčešće se radi na krvnim sudovima ruku i nogu, kao i glave i vrata.

kolor dopler je ultrazvučna metoda za ispitivanje strukture i oblika krvnih sudova, kao i kvaliteta cirkulacije. Upotrebom doplerovog efekta nadograđeni su prethodni metodi konvencionalnog ultrazvuka, dajući realnu sliku ispitanih sudova, uz mnoštvo podataka o cirkulatornim parametrima, najčešće magistralnih arterijskih i venskih krvnih sudova celog tela. Ovom metodom moguće je vrlo precizno proceniti kvalitet protoka, izraženo u mililitrima u sekundi, i tako definisati zadovoljavajući ili oslabljen protok. Uvid u stanje zidova krvnih sudova otkriče urođene ili stečene promene. Poslednjih godina, pored standardne primene kolor doplera, moguća su i dopunska ispitivanja morfocirkulatornih parametara primenom kontrastnih sredstava, što u mnogome opravdava naziv „ehoangiografije“, nesumnivo približavajući ovu metodu klasičnoj angiografiji. Kolor dopler metodom moguće je otkriti urođene promene oblika, komunikacija i projekcija krvnih sudova, urođene slabosti zidova, pa tako dijagnostifikovati aneurizme, angiome, AV malformacije i druga vaskularna oboljenja.

Na osnovu nalaza kolor doplera, pacijenti se vrlo brzo po potrebi selektuju za različite terapijske procedure, lekovima, a nekada i hirurškim intervencijama, te je značaj ove dijagnostike dostigao takav stepen da je, na primer, kod nekog suženja krvnih sudova vrata, za operaciju uklanjanja tih promena (endarkterektomija), vaskularnim hirurzima dovoljan samo kolor dopler izveštaj, čime se izbegava komplikovanija i rizičnija angiografska dijagnostika.

Kao osnovna prednost kolor doplera nad drugim dijagnostičkim metodama izdvaja se njena neinvanzivnost. To znači da ona ne oštećuje krvne sudove, niti tkivo kroz koje prodire ultrazvučni talas. Lako je dostupna pacijentima i bez rizika se može koristiti neograničeni broj puta.

Kolor dopler se primenjuje i u oblasti kardiologije, u ispitivanju trbušne aorte, kao i magistralnih krvnih sudova pojedinih unutrašnjih organa, a poseban značaj ima u ispitivanju stanja venskih sudova ruku i nogu.

Najčešći simptomi koji upućuju na potrebu ispitivanja arterija nogu su bolovi u potkolenicama provocirani kraćim hodom, koji prestaju nakon kraćeg odmora i ponovo se javljaju pri hodu. Pacijenti se žale i na osećaj hladnih nogu, nekada se vide i kožne promene na prstima, a doktori najčešće ne mogu da napipaju pulsacije perifernih arterija stopala.

ULTRAZVUČNI PREGLEDI

Primena ultrazvuka u ginekologiji i akušerstvu

Postoje dve najčešće metode koje se koriste u ultrazvučnom pregledu.

Transabdominalni metod je najstarija i poznata je svim trudnicama. Nakon stavljanja gela, ginekolog prislanja sondu na trbuh. Gel se nanosi da bi omogućio lakši prenos zvučnog talasa od sonde do kože. Ova pretraga se izvodi dok trudnica ima “optimalno punu” mokraćnu bešiku. Razlog zbog čega trudnica u ranoj trudnoći mora imati punu bešiku jeste što ultrazvučni talas ne prolazi dobro kroz gasove u crevima.

Transvaginalni ultrazvuk se uglavnom izvodi sa praznom bešikom sa posebno oblikovanom sondom koja se stavlja u vaginu. Na ovaj način lekar može generalno jasnije videti strukturu i s većom rezolucijom, jer gleda mnogo bliže nego transabdominalnom metodom. Iz tehničkih razloga, ultrazvučni talasi iz transvaginale sonde ne putuju tako duboko u telo kao ultrazvučni talasi iz transabdominalne sonde. Zato, dok se materica nije jako uvećala, transvaginalni ultrazvuk je ograničen na prvi trimestar, ali može poslužiti i u kasnijoj trudnoći.

Najčešći razlozi za ultrazvučni pregled u trudnoći: utvrđivanje termina porođaja, otkrivanje da li je bilo krvarenja u početku trudnoće i da li se trudnoća odvija normalno, utvrđivanje višeplodne trudnoće (više od jedne bebe), u kasnijoj trudnoći položaj placente, fizički razvoj bebe i, koliko je moguće, provera da nema abnormalnosti, i dr.

Ultrazvuk abdomena i male karlice

Ovim pregledom se dobija uvid u stanje abdominalnih organa: jetre, žučne kese, pankreasa, bubrega, slezine, mokraćne bešike, prostate, materice, jajnika. Zahvaljujući jednostavnosti izvođenja pregleda i neškodljivosti, ultrazvuk predstavlja pouzdanu i efikasnu metodu u otkrivanju oboljenja abdominalnih organa. Da bi se obavio ovaj pregled pacijent ne treba da jede i pije 6 – 8 sati pre pregleda. Za pregled male karlice potrebno je da pacijent na pregled dođe sa punom mokraćnom bešikom.